Gmina
 Udostępnij na Facebooku
 Udostępnij na Twitterze
Bartłomiej Nowak
Gmina Inowrocław - Bartłomiej Nowak

Bartłomiej Nowak, zwany „Bartkiem”, urodził się 23 sierpnia 1823 r. w Jaksicach, w rodzinie włościańskiej.

W latach 1829-1837 uczęszczał do powszechnej szkoły pruskiej. W późniejszych latach, przez około dekadę, służył w wojsku pruskim, gdzie uzyskał stopień podoficerski. W 1849 r. podczas Wiosny Ludów, brał udział w kampanii badeńskiej, po stronie pruskiej.

Po założeniu rodziny prowadził gospodarstwo rolne wraz żoną i pasierbem. W tym czasie urodziło mu się dwóch synów. Pomimo wielu obowiązków nie zaprzestał działalności na rzecz przyszłego powstania, organizując wiece i przygotowując chłopów do przyszłej walki. Początkowo działał jako emisariusz, w późniejszym czasie zajmował się wraz z pasierbem m.in. transportem broni, leków, zaopatrzenia oraz werbunkiem ochotników. W maju 1863 roku otrzymał od generała Edmunda Taczanowskiego stopień majora wraz z zadaniem organizacji pospolitego ruszenia. Prowadził agitację na Kujawach, organizował formacje powstańcze. W sierpniu 1863 roku Rząd Narodowy odebrał mu nie tylko udzielone pełnomocnictwa, ale także prawo samodzielnego dowodzenia, funkcję naczelnika wojennego i stopień majora oraz przydzielił pod rozkazy pułkownika Raczkowskiego. Pomimo tych przeciwności „Bartek” kontynuował agitację pospolitego ruszenia. Z obawy przed aresztowaniem przez władze rosyjskie schronił się, początkowo w Jaksicach, a potem w Łojewie.

Zimą i wiosną 1864 roku współorganizował, na pograniczu Prus Zachodnich, oddziały Edmunda Calliera i Franciszka Raczkowskiego oraz swój odrębny zastęp, z którym miał wyruszyć do Królestwa. Nie zdążył, został aresztowany podczas próby przekroczenia granicy prusko-rosyjskiej. Po odbyciu aresztu i oskarżeniu o zdradę stanu został skazany na karę więzienia, którą początkowo odbywał w Inowrocławiu, po czym został zesłany do Moabitu pod Berlinem. Spędził tam dziewięć miesięcy. Podczas śledztwa Nowak dowiedział się, że został zdradzony przez bliskiego współpracownika.

W czasie odbywania kary przez „Bartka” powstanie zakończyło się klęską. Nie mogąc powrócić do rodziny mieszkającej w Słupach, gospodarstwo przekazał pasierbowi Antoniemu Grzance. Przez kilkanaście lat Bartłomiej Nowak pracował m.in. jako urzędnik w Chwalibogowie, w powiecie wrzesińskim (Wielkopolska). Po ogłoszeniu amnestii carskiej, wrócił do Królestwa Polskiego, którego nazwę zmieniono na Kraj Przywiślański. W 1871 r. ożenił się z Anną Fabich. Wydzierżawił niewielki majątek i zamieszkał z rodziną w Bodzanowie Bachornym.

Zmarł na skutek zapalenia płuc, we własnym domu, 1 lutego 1890 r., w wieku 67 lat. Został pochowany na cmentarzu w Byczynie. W Jaksicach, miejscu urodzenia Bartłomieja Nowaka, znajduje się obelisk „Bartka”, którym opiekuje się społeczność jaksicka, szkolna i harcerska brać.

 Udostępnij na Facebooku
 Udostępnij na Twitterze
 
Na górę